- کاربرد سیستم‌های تولید همزمان برق و حرارت CHP در صنعت تاسیسات
منظور از CHP یا cogeneration این است که گرما و برق به صورت همزمان در یک فرآیند تولید می شوند.در تولید به روش CHP ابتدا برق تولید میشود و سپس حرارت تولید شده بصورت بخار داغ یا گازهای اگزوز بازیافت شده بصورت انرژی گرمایشی مورد استفاده قرار میگیرد.
راندمان تولید برق به تنهایی بین ۳۵-۵۵ ٪ است ، اما با استفاده از روش CHP بازده کلی را می توان تا ۸۰-۹۰ ٪ افزایش داد و از انرژی حرارتی باقی مانده میتوان در فرآیندهای صنعتی یا گرم کردن محیط بهره جست. این مکانیزم از حیث پایین آوردن مصرف سوخت، کاهش انتشار گاز CO2، ارتقاء بهره وری انرژی و کاهش وابستگی به انرژی وارداتی حائز اهمیت است.
اتاق
شاید از نام اتاق تمیز یا کلین روم اینگونه تصور شود که این اتاق، محلی است که عاری از انواع آلودگی می‌باشد. اما در واقع اتاق تمیز، از لحاظ علمی، معنی بسیار گسترده‌تری دارد که به آن جنبه تخصصی می‌دهد و برای آن تعاریف مختلفی ارایه شده است. مانند تعریف Federal Standard 209E که اتاق تمیز را اینگونه بیان می‌کند:
اتاق تمیز اتاقی است که غلظت ذرات موجود در هوای آن تحت کنترل بوده و دارای یک یا چند ناحیه تمیز باشد.
اما یکی از کامل‌ترین و معتبرترین تعاریف مربوط به اتاق تمیز، توسط سازمان جهانی استاندارد (ISO) ارایه شده ، که اتاق تمیز را بدین صورت توصیف می‌نماید:
اتاق تمیز اتاقی است که غلظت ذرات موجود در هوای آن تحت کنترل بوده و طوری طراحی و استفاده شود که حداقل ورود، تولید و حفظ ذرات را در داخل اتاق داشته باشد و همچنین پارامترهای مرتبط دیگر در آن، نظیر دما، فشار و رطوبت در صورت لزوم کاملاً تحت کنترل باشند.
تمیز
تعاریف اتاق تمیز نشان می‌دهد که انواع مختلف اتاق تمیز و نیز درجات مختلف تمیزی هوا در چنین اتاقی وجود دارد. به همین دلیل، استانداردهای مختلف به کلاس‌های اتاق تمیز دسته بندی می‌شوند تا استاندارد تمیزی هوا در یک اتاق به روشنی مشخص شود. اغلب استاندارد ۲۰۹ فدرال ایالات متحده به کار گرفته میشود. در این طبقه‌بندی، تعداد ذرات در هر واحد حجم هوای اتاق مطالعه میشود. ذراتی که در این طبقه‌بندی شمارش شده و به ثبت رسیده‌اند، اندازه‌های متفاوتی دارند. معمول ترین محدوده اندازه مشخص ذرات در حدود ۰٫۵ میکرومتر یا بیشتر است و تراکم این ذرات، تعداد ذرات در هر فوت مکعب هوا را بیان می‌کند.
| Class |
حداکثر تعداد ذرات در هر فوت مکعب |
| ≥۰٫۱ µm |
≥۰٫۲ µm |
≥۰٫۳ µm |
≥۰٫۵ µm |
≥۵ µm |
| ۱ |
۳۵ |
۷ |
۳ |
۱ |
|
| ۱۰ |
۳۵۰ |
۷۵ |
۳۰ |
۱۰ |
|
| ۱۰۰ |
|
۷۵۰ |
۳۰۰ |
۱۰۰ |
|
| ۱,۰۰۰ |
|
|
|
۱,۰۰۰ |
۷ |
| ۱۰,۰۰۰ |
|
|
|
۱۰,۰۰۰ |
۷۰ |
| ۱۰۰,۰۰۰ |
|
|
|
۱۰۰,۰۰۰ |
۷۰۰ |
حجم زیادی از آلودگی در یک اتاق تمیز (کلین روم) بر روی کف آن بوجود می آید. در نتیجه باید توجه ویژه ای برای بهترین راه حل جهت کف سازی نسبت به کاربرد آن صورت پذیرد.
پوشش اپوکسی:
پوشش اپوکسی جهت افزایش زیباسازی و محافظت از کف استفاده می گردد. بهترین موقعیت جهت اعمال یک پوشش اپوکسی، جایی است که که زیر سازی آن بتن بوده و شرایط خوبی از لحاظ داشتن کمترین برآمدگی و شکستگی داشته باشد، زیرا یک پوشش اپوکسی دارای تراکم بدون درز و دارای کمترین منفذ بوده و به راحتی تمیز و قابلیت نگهداری خوبی دارد. پوشش ها دارای رنگ های مختلف می باشند و این مزیت را دارد که بتوان از لحاظ طراحی و زیبا سازی یک محیط یکپارچه با طراحی شکیل داشت. معمولا در کشور ما ایران این پوشش با ضخامت ۳ میلی متر (۳۰۰۰ میکرون) به بالا بر روی سطح کف اجرا می گردد. پوشش اپوکسی مقاومت عالی در برابر مواد شیمیایی داشته و قابلیت تمیزکاری خوبی نیز دارد. نمایی از این کف را در زیر مشاهده می نمایید.
انواع اتاق تمیز:
اتاقهای تمیز با جریان مستقیم یا آرام:
- نظام اولیه یک اتاق تمیز جریان آرام با سیستم Vertical Flow را نشان می‌دهد. فیلترهای هپا (HEPA) در بخش وسیعی از سقف نصب شده و هوای اتاق را تامین می‌کنند(که البته در برخی سیستم‌ها یعنی Horizontal Flow ، دریچه‌ها در دیوار نصب می شوند) این هوا به طور مستقیم با سرعت متوسط ۰٫۴۵m/s معادل(۹۰ ft/min) از بالا تا پایین اتاق را جاروب کرده و آلودگی‌های موجود را از کف اتاق خارج می‌کند.
- این سیستم با گردش هوای بالایی که دارد، حجم هوای بسیار بیشتری نسبت به اتاقهای تمیز جریان ناآرام نیاز دارد و چون این هوا به صورت مستقیم حرکت می‌کند، باعث حداقل کردن پخش آلودگی‌ها در اتاق شده و آلودگی‌های موجود را نیز از طریق کف اتاق به خارج جاروب می‌نماید. این نوع سیستم (جریان آرام)، علیرغم اینکه تمیزی ویژه‌ای را ایجاد می کند، اما بدلیل هزینه بالا، معمولا برای اتاقهای تمیز با کلاس ۱۰۰و ۱۰ و۱ بکار می‌رود.
اتاقهای تمیز با جریان غیر مستقیم یا نا آرام :
- یک اتاق با جریان ناآرام را نشان می‌دهد که هوای تمیز فیلتر شده، از طریق توزیع کننده هوا بر روی سقف، به اتاق می‌رسد. این هوا با هوای اتاق مخلوط شده و آلودگی‌های موجود در آن را که توسط افراد، مواد، ماشین‌آلات و ساختمان ایجاد میشود، از طریق دریچه‌های خروج در پایین دیوارها به خارج منتقل می‌کند. گردش هوا (Air Change) به طور معمول در این نوع اتاق برابر با بیش از ۲۰ مرتبه در ساعت است که بسیار بیشتر از گردش هوا در اتاق‌ها و سالن‌های معمولی مثل لابی، آمفی تئاتر یا دفاتر کار می‌باشند.
کف لاستیکی:
بهترین پیشنهاد جهت کف سازی بوده که ورق های لاستیکی در ابعاد ۱ متر مربع در کنار یکدیگر قرار داده می شوند و توسط جوش سرد متصل و پرداخت شده تا حالت صیقلی ایجاد گردد. ساختمان های صنعتی و علوم کاربردی می توانند از کف های لاستیکی جهت پوشش بهتر ، در ابعاد بالای کاربردی و نیازهای طراحی متنفاوت استفاده کنند. مزیت هایی که این کف ها جهت کلین روم ها و آزمایشگاه ها دارند شامل دوام بالا ، طراحی های متفاوت ، صرفه ی اقتصادی و راحتی در نگهداری آن ها است.
- پادریهای مخصوص اتاق تمیز :
جهت جلوگیری از ورود آلودگی ها به اتاقهای تمیز میبایست در درب ورودی هر کلین روم و مناطق تمیز که دستگاههای الکترونیک در آن مونتاژ می شوند یک سطح ورودی کنترل آلودگی وجود داشته باشد. هدف از این پادری به حداقل رساندن میزان آلودگی است که ممکن است توسط کفش ها، چرخ های گاری و یا ترالی ها و دیگر تجهیزات وارد مناطق کنترل شده از جمله اتاق تمیز شوند.
این سطوح و یا پادری ها معمولا به نام پادری های چسبناک یا چسبنده شناخته می شوند که هم بصورت نیمه دائمی و هم بصورت یکبار مصرف می باشند. که هر کدام دارای معایب و مزایای مختص به خود می باشند. نوع یکبار مصرف آن به مراتب بیشتر در صنعت مورد استفاده قرار میگیرد.
نوع نیمه دائمی آن معمولا منطقه ی وسیعی را که معمولا از یک دیوار تا دیوار دیگر می باشد را پوشش می دهد. در حالیکه نوع یکبار مصرف آن در سایز های استاندارد و با طول ۱۸ اینچ در ۳۶ اینچ و یا ۶۰ اینچ موجود است.
دوش های هوا در اتاق های تمیز به عنوان ایجاد یک فضای ایزوله بین دو محیط استفاده می شود و وظیفه آن ها راندن ذرات از البسه افراد و جلوگیری از ورود آلودگی ها به داخل اتاق تمیز است. همچنین دوش های هوا در دستیابی به اختلاف فشار بین اتاق های تمیز بسیار موثر هستند.
استفاده از دوش های هوا جهت داشتن محیطی پاک تر در داروسازی ها ، تجهیزات پزشکی ، مراکز تحقیقاتی حساس ، آزمایشگاه ها و غیره توصیه می گردد.
دوش های هوا در انواع و اقسام و نمونه های مختلف قدیمی و جدید ، از نظر نوع عملکرد موجود می باشند ، در مدل های قدیمی تر ، جریان هوا به صورت نامنظم به فرد دمیده می شود که در این سیستم ذرات سریعا و به سادگی از البسه جدا نمی شوند. این عملکرد باعث می شود که ذرات در محیط چرخش پیدا کرده و زمانی که درب ورودی به اتاق تمیز باز می شود ، ذرات فوق به راحتی به داخل اتاق تمیز نفوذ کرده که تاثیر بسیار بدی بر محیط داخلی اتاق خواهد گذاشت.
در نمونه های جدیدتر ، یک جریان عمودی هوا از بالا به سمت پایین دمیده شده و از زیر با توجه به فضا و سیستم تعبیه شده که دارای مکنده و فیلتر هوا است ، باز گشته و این سیکل تکرار می شود . ذرات ، گرفته شده و در فیلتر جمع می شوند. بدلیل وجود یک جریان یک طرفه هوا ، نسبت به مدل های قدیمی ، طوفان جریان ایجاد نمی کند و همچنین دارای عملکرد بهتر و موثرتری می باشد.
كليه روش ها و دستورالعمل هاي و اصول اجرايي بايد مطابق رفرانس هاي معتبر تنظيم و بصورت مدون تهيه و به تاييد مسئول فني برسند. اين روش ها بايد در اختيار مسئولين اجرايي قرار گيرند.
اصول جي ام پي بطور عمومي عبارتند از:
۲و۱ـ ساختمان ها و تاسيسات ( انبارها، توليد، بسته بندي، آزمايشگاهها، خدمات )
۳ـ دستگاهها و تجهيزات ( ماشين آلات، وسايل )
۴ـ نيروي انساني
۵ـ كنترل كيفي Q.C.
۶ـ مستند سازي ( سيستم تهيه و بايگاني اسناد و مدارك توليد، كنترل هاي حين توليد، بسته بندي، انبار، آزمايشگاهها )
۷ـ دستورالعمل ها و روش ها ( بخشي از Q.A.)
۸ـ بهداشت و نظافت
۹ـ كاليبره كردن و تنظيم دستگاههاکال
۱۰ـ ارزيابي وسايل و شرايط كار
۱۱ـ آموزش پرسنل
۱۲ـ بازرسي داخلي SELF – INSPECTION
۱۳ـ كنترل هاي پايداري و بررسي كيفيت در بازار
۱۴ـ رسيدگي به شكايت مصرف كنندگان محصول
بهداشت و نظافت:
۱ـ محوطه بيرون كارخانه بايد تميز و عاري از مواد آلاينده بوده و در باغچه ها از كود حيواني استفاده نشود.
۲ـ استفاده از گياهان ريشه دار و گلدان هاي محتوي خاك در محوطه انبار، توليد، بسته بندي و آزمايشگاه مجاز نيست.
۳ـ كاركنان مي بايد در رختكن عمومي كارخانه، روپوش و كفش كار پوشيده و جهت ورود به قسمت هاي توليد و بسته بندي مجددا تعويض روپوش نموده و بعد از عبور از Bench تعويض كفش نمايند و رفت و آمد در محوطه توليد و بسته بندي با پوشش و كفش مخصوص توليد امكان پذير مي باشد. كليه افراد متفرقه و بازديدكنندگان نيز ملزم به استفاده از كفش و روپوش بخش مي باشند.
۴ـ توالت ها، دست شويي و حمام و شيرآلات مربوطه بايد روزي يكبار بعد از شستشو با آب يا مواد شوينده با محلول مناسب، ضدعفوني شوند.
۵ـ محل آشپزخانه و رستوران بايد هفته اي يكبار با مواد ضدميكرب تميز شوند.
۶ـ افرادي كه در معاينات پزشكي آلودگي ميكربي يا انگلي داشته اند بايد به مرخصي رفته و بعد از معالجه دوباره آزمايش شوند ( مدارك معالجات بايد در پرونده كارگر يا كارمند موجود باشد ). براي بعضي از بيماري هاي مسري لازم است كه كليه افراد خانواده معالجه شوند.
۷ـ ورود خوردني، آشاميدني و اشيا شخصي به انبارها، توليد و بسته بندي ممنوع است.
۸ـ از تماس دست با داروي باز ( پودر، گرانول، قطعات گياه و غيره ) بايد اجتناب بورزند. افرادي كه شيشه ها را در خط پركردن مي گذارند يا با دست واشر گذاري مي كنند بايد از دستكش مناسب تميز و ضدعفوني شده استفاده نمايند.
۹ـ وسايل شستن دست از قبيل صابون مايع و محلول هاي ضدعفوني دست بايد در دست شويي ها به مقدار كافي موجود باشد.
۱۰ـ در كليه قسمت ها سطل هاي زباله بايد داراي درب باشند و در داخل سطل از كيسه زباله استفاده شود تا سطل آلوده نگردد.
۱۱ـ استفاده از جارو، دستمال گردگيري و وسايل نظافت سرويس هاي بهداشتي و آشپزخانه در مناطق ديگر ممنوع است.
